AİLE HEKİMLERİNİN %60'I, AİLE SAĞLIĞI ELEMANLARININ İSE %77 'Sİ İŞ YÜKÜ ALTINDA EZİLMEKTEDİR.
Sağlık Bakanlığı, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan “Birinci Basamak Sağlık Kurumlarında Dünya Sağlık Örgütü Standartlarına Göre İş Yüküne Dayalı Personel İhtiyaç Raporu” na göre;
1.Aile Sağlığı Elemanı Sayısının Yetersiz Olduğu Tespit Edildi.
Sağlık Bakanlığının Aile Hekimi atamalarında mevcut öngördüğü norm 3000 nüfusa 1 AH ve 1 AH’ye 1 ASE şeklindedir. Çalışma sonuçları 1 AH’ye 1 ASE uygulamasının yetersiz kaldığını ve mevcut iş yükleri dikkate alındığında ASE sayısının AH sayısından %12 daha fazla olması gerektiğini göstermektedir. Yani 8 AH’nin çalıştığı bir ASM’de 9 ASE bulunması gerekmektedir.
2. Aile Hekimliği Uygulamasında, iş yükü analizine göre, %16 Aile Hekimi Açığı ve %25 oranında Aile Sağlığı Elemanı açığı tespit edildi.
Türkiye genelini kapsayan hesaplamalarda ASM’ de sunulan hizmetlerin mevcut kullanım oranları dikkate alındığında AH iş yükü oranı 0,84, ASE iş yükü oranı ise 0,75 olarak saptanmıştır. Bu sonuçlar AH için %16, ASE’ ler için % 25’lik personel açığı olduğunu ve belirlenen AH standartlarının ancak %84’üne, ASE standartlarının ise ancak %75’ine ulaşılabildiğini göstermektedir.
3. Yapılan iş Yükü analizinde iş yükü en fazla olan il Yalova, en az olan il ise Hakkari olduğu tespit edildi.
Örneğin AH’ ler için hesaplanan iş yükü oranları incelendiğinde 0,6’lık iş yükü oranı ile Yalova en fazla iş yüküne maruz kalan il, Hakkari ise 3,9 ‘luk iş yükü oranı ile en az iş yüküne maruz kalan, ildir.
4. Hâlihazırda aile sağlığı merkezlerinde görevli aile hekimlerinin %5,2’si aile hekimi uzmanlarından %0,3’ü diğer uzmanlıklardan ve kalan % 94,5’i de pratisyen hekimlerden oluştuğu görüldü. (SB, 2013)
5. Aile Hekimlerinin %60’ nın, Aile Sağlığı Elemanlarının ise %77 ‘nin iş yükü altında ezildiği tespit edilmiştir.
Hâlihazırda illerin yaklaşık %40’ı 1 ve 1’in üstünde, kalan%60’ı ise 1’in altında iş yükü oranına sahiptir. Yani AH’ nin %60’ı fazla iş yüküne maruz kalmaktadır. İş yükü oranındaki dengesizlik sürdükçe personel verimliği, memnuniyeti ve hizmet kalitesi olumsuz etkilenecektir. İllerin yaklaşık %23’ünde ASE‘lerin işyükü oranlarının 1 ve 1’in üstünde olduğu kalan %77’sinde işyükü oranlarının 1’in altında olduğu gözlenmektedir. Ayrıca ülke genelinde yapılan hesaplamalar ASE’lerin AH’lerden daha fazla iş yüküne maruz kaldığını göstermektedir.
6. 3 000 aile hekimine, 6393 aile sağlığı elemanına ihtiyaç olduğu tespit edildi
Aktif çalışma süresi ve bir önceki yıla ait iş yükü verileri ile Dünya Sağlık Örgütü İş yüküne Dayalı Personel İhtiyacı Belirleme Yazılımı kullanılarak il bazında ve ülke genelinde ihtiyaç duyulan aile hekimi ve aile sağlığı elemanı sayısı hesaplandı. Çalışma sonucunda iş yüküne dayalı olarak hesaplanan aile hekimi ihtiyacı 23 bin 83 olarak belirlendi ve ülkemizde 3 bin AH açığı bulunduğu saptandı. Türkiye genelindeki hesaplamalarda mevcut ASE sayısının 19 bin 527, iş yüküne dayalı ihtiyacın 25 bin 920 olduğu belirlendi. En fazla aile hekimi ihtiyacı 654'le İstanbul ve 418 açıkla İzmir'de, aile sağlığı elemanı ihtiyacında bin 329'la eksikle İstanbul yine ilk sırada yer almaktadır.
Kaynak: Sağlık Bakanlığı Araştırma Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan “ Dünya Sağlık Örgütü İş Yüküne Dayalı Personel İhtiyacı Belirleme Yöntemi Birinci Basamak Sağlık Kurumları Uygulama Raporu “